Mes in koken: een gids voor gewone keukenmessen

door Joost Nusselder | Laatste update:  28 mei 2022

Always the latest smoking tips & tricks?

Subscribe to THE ESSENTIAL newsletter for aspiring pitmasters (English)

We gebruiken je e-mailadres alleen voor onze nieuwsbrief en respecteren jouw privacy

Ik schrijf deze artikelen met veel plezier voor mijn lezers, jullie. Ik accepteer geen betaling voor het schrijven van reviews, mijn mening over producten is die van mijzelf, maar als je mijn aanbevelingen nuttig vindt en je uiteindelijk iets koopt via een van de links kan ik daar mogelijk een commissie over ontvangen. Kom meer te weten

Een mes (meervoud messen) is een snijgereedschap met een snijkant of mes, al dan niet in de hand vastgehouden, met of zonder handvat. Mesachtige gereedschappen werden minstens tweeënhalf miljoen jaar geleden gebruikt, zoals blijkt uit de Oldowan-gereedschappen.

Oorspronkelijk gemaakt van steen, bot, vuursteen en obsidiaan, zijn de messen qua constructie geëvolueerd zoals de technologie heeft gedaan, met messen gemaakt van brons, koper, ijzer, staal, keramiek en titanium. Veel culturen hebben hun unieke versie van het mes. Vanwege zijn rol als het eerste gereedschap van de mensheid, hebben bepaalde culturen spirituele en religieuze betekenis aan het mes gehecht.

Wat is een mes

De anatomie van een mes: de nomenclatuur begrijpen

Het mes is het belangrijkste onderdeel van het mes en het is het deel van het mes dat het snijden doet. Het is gemaakt van metaal en heeft twee hoofdonderdelen: de punt en de rand. De punt is het uiteinde van het mes en wordt gebruikt voor doorboren en delicaat snijden. De rand is het geslepen gedeelte van het mes dat zich uitstrekt van de punt tot de hiel. Het is aan beide zijden afgeschuind om een ​​scherp snijvlak te creëren.

De hiel

De hiel is het deel van het mes dat de steun raakt. Het is het dikste deel van het mes en wordt gebruikt om dikkere stukken vlees of groenten door te snijden.

De ruggengraat

De ruggengraat is het dikkere, niet-snijdende deel van het mes dat zich uitstrekt van de steun tot de punt. Het voegt kracht toe aan het lemmet en houdt het mes in balans.

De vingerwacht

De vingerbescherming is het gedeelte van de steun dat zich naar het mes uitstrekt, waardoor de gebruiker zijn vinger kan laten rusten tijdens het snijden. Het voorkomt dat de vinger op het mes glijdt en voorkomt letsel.

De tang

De tang is het deel van het lemmet dat doorloopt in het handvat. Een volledige tang strekt zich uit over de gehele lengte van het handvat, waardoor het mes extra kracht en balans krijgt. Een gedeeltelijke tang steekt slechts gedeeltelijk uit in het handvat, waardoor het mes lichter en goedkoper is.

Het begrijpen van de nomenclatuur van een mes is essentieel voor elke kok. Als u de verschillende onderdelen van een mes en hun functies kent, kunt u het juiste mes voor de klus kiezen en effectiever gebruiken.

Maak kennis met de verschillende soorten keukenmessen

Het ideale mesontwerp voor een keukenmes hangt af van het type snijwerk dat u gaat doen. Hier zijn enkele dingen om te overwegen:

  • Snijden: Een lang, dun mes is ideaal voor het snijden van vlees en groenten.
  • Hakken: Een zwaar, breed mes is ideaal voor het hakken van taaie groenten en vlees.
  • Delicaat werk: Een kort, dun mes is ideaal voor delicaat werk zoals schillen en trimmen.

Het belang van een scherpe rand

Een scherpe rand is essentieel voor elk keukenmes. Dit is waarom:

  • Een scherp mes vereist minder kracht om door voedsel te snijden, waardoor het gemakkelijker en veiliger in gebruik is.
  • Een scherp mes zorgt voor zuivere sneden, die er beter uitzien en aantrekkelijker zijn voor gasten.
  • Een scherp mes glijdt minder snel uit en veroorzaakt letsel.

Het handvat en het mesmateriaal

Ook het handvat en het materiaal van het lemmet zijn belangrijke factoren om rekening mee te houden bij het kiezen van een keukenmes. Hier zijn enkele dingen om in gedachten te houden:

  • Handvat: Het handvat moet comfortabel in de hand liggen en een goede grip bieden. Hout en leer zijn populaire materialen voor meshandvatten.
  • Mes: Het mes moet gemaakt zijn van een hard materiaal dat een scherpe rand kan vasthouden. Roestvrij staal en koolstofstaal zijn populaire keuzes.

De alternatieve mesontwerpen

Hoewel de standaard keukenmessen vrij algemeen zijn, zijn er een paar alternatieve ontwerpen die je misschien wilt proberen:

  • Chinese Cleaver: Dit mes heeft een rechthoekig lemmet dat ideaal is om door taai vlees en groenten te hakken.
  • Santokumes: Dit Japanse mes lijkt op een koksmes, maar heeft een korter, breder lemmet dat ideaal is voor snijden en hakken.
  • Kalkoensnijmes: Dit mes heeft een lang, dun lemmet dat ideaal is voor het snijden van grote stukken vlees zoals kalkoen.

Vleesmessen: het veelzijdige mes voor het bereiden van vlees en groenten

Vleesmessen, ook wel slagersmessen of uitbeenmessen genoemd, zijn ontworpen om taaie spiervezels in een stuk vlees af te breken door het te snijden, te snijden, te ontbenen en te ontwrichten. Deze veelzijdige messen zijn ook zeer geschikt voor het dobbelen, snijden en hakken van kruiden en groenten.

Soorten vleesmessen

Er is een breed scala aan vleesmessen beschikbaar, afhankelijk van de specifieke taken waarvoor ze zijn ontworpen. Enkele van de meest voorkomende soorten zijn:

  • Uitbeenmessen: Deze messen hebben een dun, flexibel lemmet dat ideaal is voor het verwijderen van botten uit vlees en vis.
  • Vleesmessen: Deze messen hebben een langer, recht mes dat is ontworpen om vlees in dunne, gelijkmatige sneden te snijden.
  • Utility messen: Deze messen zijn kleiner dan een koksmes maar groter dan een officemes. Ze zijn ideaal voor een verscheidenheid aan taken, waaronder het schillen, snijden en hakken van fruit en groenten.
  • Broodmessen: Deze messen hebben een gekarteld lemmet dat ideaal is voor het doorsnijden van brood, bagels, broodjes en sandwiches.
  • Schilmessen: Deze messen hebben een korter, puntig lemmet dat ideaal is voor ingewikkelde taken zoals schillen en hakken.

Bladlengte en -dikte

De ideale lengte en dikte van een vleesmes hangt af van de specifieke taak waarvoor het is ontworpen. Enkele algemene richtlijnen zijn:

  • Voor grotere stukken vlees is een langer mes (ongeveer 8-10 inch) ideaal.
  • Voor kleinere stukken vlees en precisiewerk is een korter mes (ongeveer 4-6 cm) beter.
  • Een stevig, dikker mes is beter om door dichte, taaie stukken vlees te klieven.
  • Een dunner, flexibeler mes is beter voor delicate taken zoals het fileren van vis of het doorsnijden van fruit en groenten.
  • Gekartelde messen zijn ideaal voor het doorsnijden van brood en ander gebak.

Japanse versus westerse vleesmessen

Er zijn twee hoofdstijlen van vleesmessen: Japans en Westers. Japanse messen zijn doorgaans lichter en hebben een dunner lemmet, terwijl westerse messen zwaarder zijn en een dikker lemmet hebben. Enkele andere verschillen zijn:

  • Japanse messen zijn ontworpen voor precisiewerk zoals het snijden van sashimi en andere delicate stukken vlees.
  • Westerse messen zijn ontworpen voor meer algemene taken zoals snijden en hakken.
  • Japanse messen hebben een ronder lemmet terwijl Westerse messen een spitser lemmet hebben.

Waar vleesmessen te vinden

Vleesmessen zijn te vinden bij de meeste keukenwinkels en online retailers. Ze zijn er in verschillende prijsklassen, afhankelijk van de kwaliteit van het mes en het merk. Enkele populaire merken zijn Wusthof, Shun en Global.

Kaasmessen: het perfecte gereedschap voor het snijden en serveren van kaas

Kaasmessen zijn speciaal ontworpen om met gemak door verschillende soorten kaas te snijden. Ze hebben een breed mesoppervlak en een comfortabele handgreep die het snijden door harde of zachte kaas een fluitje van een cent maakt. Het lemmet van een kaasmes is meestal korter en dunner in vergelijking met standaard keukenmessen, waardoor fijnere sneden mogelijk zijn. Kaasmessen zijn er in verschillende soorten en maten, elk ontworpen om een ​​specifiek doel te dienen.

De aanwezigheid van kaasmessen in de keuken

Kaasmessen zijn een populaire toevoeging aan elke keuken, vooral voor degenen die graag entertainen. Ze zijn ideaal voor het maken van een mooie kaasplank of het serveren van verschillende kazen op een feestje. Ervaren kaasliefhebbers weten dat het hebben van het juiste mes het verschil kan maken in de smaak en presentatie van kaas. Dus als je een nieuw stuk gereedschap aan je keuken wilt toevoegen, is een kaasmes een goede plek om te beginnen.

Kleine messen: de onbezongen helden van de keuken

Bij messen denken de meeste mensen aan de grote, zware lemmeten die gebruikt worden voor hakken en snijden. Kleine messen zijn echter net zo essentieel in de keuken, vooral als het gaat om delicate taken zoals het schillen, bijsnijden en snijden van kleine groenten en fruit. In dit gedeelte gaan we dieper in op de verschillende soorten kleine messen en hoe ze u kunnen helpen bij uw koken.

De verschillende soorten kleine messen

Er zijn verschillende soorten kleine messen, elk ontworpen voor een specifieke functie. Hier zijn enkele van de meest voorkomende:

  • Schilmesje: Dit is het meest voorkomende type klein mes, met een mes dat gewoonlijk 2-4 inch lang is en een handvat dat is ontworpen om in één hand te worden gehouden. Schilmessen zijn ideaal voor het schillen en bijsnijden van groenten en fruit, maar ook voor het maken van delicate sneden en het maken van decoratieve garnituren.
  • Uitbeenmes: Dit type mes heeft een dun, flexibel mes dat is ontworpen om botten uit vlees en vis te verwijderen. Het mes is meestal 5-6 inch lang en heeft een spitse punt waarmee je in krappe ruimtes kunt komen.
  • Snijmes: Dit type mes heeft een lang, dun mes dat is ontworpen om vlees te snijden, met name rundvlees en varkensvlees. Het mes is meestal 8-12 inch lang en is licht gebogen om een ​​soepele snijbeweging mogelijk te maken.
  • Universeel mes: Dit is een kleinere versie van het koksmes, met een mes dat meestal 4-6 inch lang is. Utility-messen zijn goed voor een verscheidenheid aan taken, waaronder snijden, hakken en in blokjes snijden.

Speciale messen: het mes voor elke specifieke taak

Specialty-messen hebben verschillende kenmerken die ze ideaal maken voor hun specifieke functie. Enkele kenmerken van speciale messen zijn:

  • Lemmet: speciale messen hebben een specifiek mesontwerp dat ideaal is voor hun functie. Snijmachines hebben bijvoorbeeld een lang, smal lemmet dat taps toeloopt naar een punt aan de punt, terwijl uitbeenmessen een smal, flexibel lemmet hebben.
  • Handvat: speciale messen hebben een handvat dat is ontworpen om grip en controle te verbeteren. Sommige speciale messen hebben een houten handvat, terwijl andere een plastic of rubberen handvat hebben.
  • Maat: Speciale messen zijn er in verschillende maten, afhankelijk van hun functie. Snijmachines zijn bijvoorbeeld doorgaans langer dan uitbeenmessen.
  • Scherpte: speciale messen zijn gebouwd om scherp te zijn, waardoor ze gemakkelijk door taai vlees en groenten kunnen snijden.
  • Afschuining: speciale messen hebben een specifieke afschuining die is ontworpen om hun snijvermogen te verbeteren. Zo hebben snijmachines een dubbele snijkant waardoor ze met gemak door vlees en groenten snijden.

Waarom zijn speciale messen essentieel in de keuken?

Speciale messen zijn essentieel in de keuken omdat ze koks in staat stellen specifieke taken met gemak uit te voeren. Ze zijn gebouwd om bepaalde taken aan te kunnen die niet effectief kunnen worden uitgevoerd met een gewoon mes. Speciale messen verbeteren ook de kwaliteit van de sneden, waardoor het gemakkelijker wordt om voedsel te bereiden om te koken of te serveren.

Speciale messen zijn zelfs zo belangrijk dat ze vaak in restaurantkeukens te vinden zijn. Chef-koks gebruiken speciale messen om snel en effectief voedsel te bereiden, waardoor ze hoogwaardige gerechten aan hun klanten kunnen serveren.

Hoe speciale messen op te slaan en te slijpen?

Om je speciaalmessen in goede conditie te houden, is het belangrijk om ze goed op te bergen en regelmatig te slijpen. Hier zijn enkele tips voor het opbergen en slijpen van uw speciale messen:

  • Bewaar je speciale messen in een messenblok of op een magneetstrip om de messen te beschermen.
  • Slijp uw speciale messen met een slijpsteen of aanzetstaaf. Dit zal de scherpte van het mes verbeteren en de kwaliteit van de sneden verbeteren.
  • Gebruik een aanzetstaaf om de scherpte van het mes tussen de slijpbeurten te behouden.
  • Reinig uw speciale messen na elk gebruik om roest en corrosie te voorkomen.

Bouw je arsenaal: essentiële keukenmessen

Als het om messen gaat, is het gemakkelijk om overweldigd te raken door de verscheidenheid aan beschikbare vormen, maten en stijlen. Maar vrees niet, er zijn maar drie messen die cruciaal zijn in een keuken:

  • Koksmes: Dit is het belangrijkste mes dat je in je arsenaal moet hebben. Het is perfect voor het hakken, snijden en in blokjes snijden van allerlei soorten voedsel. Het blad is zwaar en breed, met een spitse punt die maximale controle mogelijk maakt.
  • Schilmes: dit kleine mes is perfect om in krappe ruimtes te komen en precieze sneden te maken. Het is geweldig voor het bereiden van groenten en fruit en voor het snijden van dunne plakjes eiwit.
  • Gekarteld mes: Dit mes is ontworpen om gemakkelijk door brood en ander zacht voedsel te snijden. De rand zorgt voor gemakkelijk snijden zonder het voedsel te pletten.

Je arsenaal uitbreiden

Als je je messencollectie wilt uitbreiden, zijn er een paar andere messen die handig kunnen zijn voor specifieke taken:

  • Snijmes: Dit mes is perfect om vlees en vis in dunne, gelijkmatige plakjes te snijden.
  • Fileermes: Dit mes is ontworpen voor het fileren van vis, met een flexibel mes dat gemakkelijk manoeuvreren mogelijk maakt.
  • Broodmes: Als je van koolhydraten houdt, is een broodmes een must-have. De gekartelde rand zorgt voor gemakkelijk snijden zonder het brood plat te drukken.
  • Bankmes: dit kleine, rechthoekige mes is ideaal om deeg van oppervlakken te schrapen en deeg in porties te verdelen.

Mesfunderingen: koolstof versus roestvrij staal

Bij het kiezen van een mes is het materiaal van het lemmet een belangrijke factor om rekening mee te houden. Dit zijn de twee belangrijkste typen:

  • Koolstofstaal: Deze messen zijn scherper en makkelijker te slijpen, maar vergen meer onderhoud om roest en verkleuring te voorkomen.
  • Roestvrij staal: deze messen zijn gemakkelijker te onderhouden en roesten niet, maar zijn over het algemeen niet zo scherp als koolstofstaal.

Uiteindelijk hangt het type mesmateriaal dat u kiest af van uw persoonlijke voorkeuren en vaardigheden.

Je messen slijpen

Welk type mes je ook hebt, het is belangrijk om het scherp te houden voor maximale efficiëntie en veiligheid. Hier zijn een paar tips voor het slijpen van je messen:

  • Gebruik een aanzetstaal om de snede van je mes tussen het slijpen door te behouden.
  • Gebruik een slijpsteen om je mes te slijpen als het bot begint te worden.
  • Slijp je mes altijd in dezelfde hoek als de originele snede.
  • Wees niet bang om je mes af te geven bij een professionele slijper als je niet zeker bent van je eigen vaardigheden.

Samenvattend, hoewel er veel verschillende soorten messen beschikbaar zijn, zijn een koksmes, een officemes en een gekarteld mes de drie essentiële messen die elke thuiskok in zijn arsenaal zou moeten hebben. Van daaruit kun je je collectie uitbreiden met gespecialiseerde messen voor specifieke taken, of gewoon bij de basis blijven. Wat je ook kiest, vergeet niet om je messen scherp en goed onderhouden te houden voor maximale efficiëntie en veiligheid in de keuken.

Conclusie

Dus dat is wat een mes is om te koken. Je kunt ze gebruiken om te snijden, in blokjes te snijden, te hakken en te klieven, en ze zijn een essentieel hulpmiddel in de keuken. 

Je zou nu de verschillende onderdelen van een mes moeten kennen en hoe je ze op de juiste manier moet gebruiken. Dus ga je gang en koop een goed mes en begin met koken!

Joost Nusselder, de oprichter van Lakeside Smokers, is contentmarketeer, vader en houdt ervan om nieuwe gerechten uit te proberen met BBQ-roken (& Japans eten!) als hart van zijn passie, en samen met zijn team maakt hij sindsdien diepgaande blogartikelen. 2016 om trouwe lezers te helpen met recepten en kooktips.