Voedselconservering: wat het is, waarom het ertoe doet en hoe het goed te doen

door Joost Nusselder | Laatste update:  27 mei 2022

Always the latest smoking tips & tricks?

Subscribe to THE ESSENTIAL newsletter for aspiring pitmasters (English)

We gebruiken je e-mailadres alleen voor onze nieuwsbrief en respecteren jouw privacy

Ik schrijf deze artikelen met veel plezier voor mijn lezers, jullie. Ik accepteer geen betaling voor het schrijven van reviews, mijn mening over producten is die van mijzelf, maar als je mijn aanbevelingen nuttig vindt en je uiteindelijk iets koopt via een van de links kan ik daar mogelijk een commissie over ontvangen. Kom meer te weten

Het bewaren van voedsel omvat meestal het voorkomen van de groei van bacteriën, schimmels (zoals gisten) of andere micro-organismen (hoewel sommige methoden werken door goedaardige bacteriën of schimmels in het voedsel te introduceren), evenals het vertragen van de oxidatie van vetten die ranzigheid veroorzaken.

Het bewaren van voedsel is een manier om te voorkomen dat voedsel bederft of bederft. Het wordt al sinds de oudheid toegepast en er zijn veel verschillende manieren om voedsel te bewaren. Van drogen tot inblikken, er is een methode voor elk voedsel.

In dit artikel leg ik uit wat voedselconservering is, hoe het werkt en waarom het zo belangrijk is in ons leven van vandaag. Bovendien zal ik onderweg enkele leuke weetjes delen.

Wat is voedselbewaring

In dit bericht behandelen we:

Voedsel bewaren: een sleutelpraktijk voor een langere voedselvoorziening

Voedselconservering is het proces van het handhaven van de kwaliteit en veiligheid van voedselproducten door verschillende methoden en technieken toe te passen. Het doel van voedselconservering is om de groei van micro-organismen te voorkomen, de oxidatie van vetten te vertragen en het voedsel te beschermen tegen ongewenste veranderingen in textuur, smaak en kleur. Deze praktijk heeft een lange en rijke geschiedenis, met bewijs van oude beschavingen die verschillende methoden gebruikten om voedsel te bewaren voor routinematig gebruik.

Welke methoden zijn inbegrepen bij het bewaren van voedsel?

Voedselconservering omvat een breed scala aan technieken die kunnen worden toegepast, afhankelijk van het type voedsel en het gewenste resultaat. Enkele veelgebruikte methoden zijn:

  • Drogen: het verwijderen van water uit het voedingsproduct om de groei van micro-organismen te voorkomen
  • Invriezen: de temperatuur verlagen om het oxidatieproces te vertragen
  • Inblikken: voedsel in containers verzegelen en verhitten om mogelijke schadelijke elementen te vernietigen
  • Fermentatie: gebruik van actieve stoffen om een ​​unieke smaak te produceren en de houdbaarheid te verlengen
  • Chemische conservering: ingrediënten gebruiken om de groei van micro-organismen te voorkomen

Wat zijn enkele voorbeelden van technieken voor het bewaren van voedsel?

In de afgelopen eeuwen zijn er technieken voor het bewaren van voedsel ontwikkeld en op voortgebouwd, met enkele prominente voorbeelden, waaronder:

  • Oude beschavingen drogen en zouten vis en vlees om ze te bewaren voor routinematig gebruik
  • Inheemse Amerikanen roken vlees om het voor lange tijd te bewaren
  • Vietnamese keuken met beitsen en fermentatie om unieke smaken te produceren en de houdbaarheid te verlengen
  • Chinese keuken die rijst gebruikt om overtollig vocht te absorberen en bederf in voedingsproducten te voorkomen

Hoe kan het begrijpen van voedselconservering ons ten goede komen?

Inzicht in het bewaren van voedsel kan ons helpen weloverwogen keuzes te maken over het voedsel dat we consumeren en hoe we het bewaren. Door de verschillende methoden en technieken te kennen die beschikbaar zijn, kunnen we onze voedselproducten op de juiste manier bewaren en voedselverspilling verminderen. Bovendien kan het begrijpen van de potentiële risico's en beïnvloedende factoren ons helpen eventuele problemen aan te pakken die zich kunnen voordoen tijdens het bewaarproces. Het bewaren van voedsel is een belangrijke praktijk die bijdraagt ​​aan een langere voedselvoorziening en de beschikbaarheid van verse producten het hele jaar door.

Van boer tot bord: traditionele en moderne methoden voor het bewaren van voedsel

  • Drogen: een van de oudste methoden voor het bewaren van voedsel, drogen omvat het verwijderen van water uit het voedselproduct om de groei van schimmels en bacteriën te voorkomen. Deze methode wordt vaak gebruikt voor fruit, groenten en vlees.
  • Fermentatie: Bij deze methode worden micro-organismen gebruikt om de suikers in voedsel af te breken, waarbij melkzuur en andere verbindingen worden geproduceerd die de groei van schadelijke bacteriën voorkomen. Voorbeelden zijn zuurkool, kimchi en yoghurt.
  • Roken: Bij deze methode wordt voedsel blootgesteld aan rook van brandend hout of andere materialen, die smaak kunnen toevoegen en het voedsel kunnen helpen bewaren. Voorbeelden zijn gerookt vlees en vis.
  • As en rijst: In sommige delen van de wereld worden as en rijst gebruikt om voedsel te bewaren. As wordt gebruikt om de pH van het voedsel te regelen, terwijl rijst wordt gebruikt om vocht te absorberen en schimmelgroei te voorkomen.

Moderne industriële technieken

  • Invriezen: Bij deze methode wordt de temperatuur van het voedingsproduct verlaagd tot onder het vriespunt, wat de groei van bacteriën en andere micro-organismen vertraagt. Deze methode wordt vaak gebruikt voor vlees, groenten en ander bederfelijk voedsel.
  • Inblikken: Bij deze methode wordt voedsel verhit tot een hoge temperatuur om bacteriën te doden en vervolgens in blikken of andere containers te verzegelen. Deze methode wordt vaak gebruikt voor fruit, groenten en soepen.
  • Pasteurisatie: Bij deze methode wordt voedsel gedurende een korte tijd op hoge temperatuur verhit om bacteriën en andere micro-organismen te doden. Deze methode wordt vaak gebruikt voor melk en andere zuivelproducten.
  • Bestraling: Bij deze methode wordt voedsel blootgesteld aan ioniserende straling om bacteriën en andere micro-organismen te doden. Deze methode wordt vaak gebruikt voor specerijen, fruit en groenten.
  • Chemicaliën toevoegen: Bij deze methode worden chemicaliën aan voedsel toegevoegd om de groei van bacteriën en andere micro-organismen te voorkomen. Voorbeelden zijn zout, azijn en citroenzuur.

Vergelijking van traditionele en moderne technieken

  • Energie-input: Traditionele methoden vereisen weinig tot geen energie-input, terwijl moderne methoden een aanzienlijke hoeveelheid energie vereisen.
  • Kwaliteit: Traditionele methoden staan ​​bekend om het produceren van hoogwaardige, natuurlijke producten, terwijl moderne methoden soms kunnen leiden tot verlies van smaak en textuur.
  • Beheersing: Moderne methoden zorgen voor meer controle over het conserveringsproces, terwijl traditionele methoden meer afhankelijk zijn van omgevingsfactoren.
  • Expertise: Traditionele methoden vereisen een bepaald niveau van expertise en kennis, terwijl moderne methoden door iedereen met de juiste apparatuur kunnen worden toegepast.
  • Opslag: Traditionele methoden vereisen vaak koele, droge opslagomstandigheden, terwijl moderne methoden flexibelere opslagmogelijkheden bieden.
  • Biologische actie: Traditionele methoden zijn afhankelijk van de biologische werking van schimmels en bacteriën om voedsel te bewaren, terwijl moderne methoden meerdere stappen en processen gebruiken om hetzelfde resultaat te bereiken.

Over het algemeen hebben zowel traditionele als moderne methoden voor het bewaren van voedsel hun voor- en nadelen. Terwijl traditionele methoden vaak als natuurlijker worden beschouwd en producten van hogere kwaliteit produceren, bieden moderne methoden meer controle en kunnen ze de groei van schadelijke bacteriën effectief voorkomen.

Voedsel bewaren met chemicaliën: de wetenschap erachter begrijpen

Het conserveren van voedsel met chemicaliën is een wetenschappelijk proces waarbij verschillende materialen worden gebruikt om de groei van ongewenste organismen te voorkomen en oxidatie te vertragen. Deze chemicaliën worden gewoonlijk conserveermiddelen genoemd en zijn ingedeeld in twee hoofdklassen: natuurlijk en synthetisch.

Natuurlijke conserveermiddelen

Natuurlijke conserveermiddelen zijn verbindingen die in de natuur voorkomen en kunnen helpen bij het bewaren van voedsel. Enkele van de meest gebruikte natuurlijke conserveringsmiddelen zijn:

  • Zout: Zout is een veelgebruikt conserveermiddel dat de groei van bacteriën en schimmels helpt beheersen. Het kan zowel in water als in droge bereidingen worden gebruikt.
  • Azijn: Azijn is een nuttig conserveermiddel dat de conservering van een breed scala aan voedingsmiddelen ondersteunt. Het wordt vaak gebruikt om groenten en fruit te bewaren.
  • Alcohol: Alcohol is een conserveermiddel dat vaak wordt gebruikt om een ​​reeks producten te bewaren, waaronder fruit, groenten en voedingsmiddelen met een hoog vochtgehalte.

Synthetische conserveringsmiddelen

Synthetische conserveringsmiddelen zijn chemicaliën die aan voedsel worden toegevoegd om de activiteit van micro-organismen te remmen en vocht te verminderen om de snelheid van bederf te verminderen. Enkele van de meest gebruikte synthetische conserveringsmiddelen zijn:

  • Natriumbenzoaat: Natriumbenzoaat is een conserveermiddel dat vaak wordt gebruikt om de groei van bacteriën en schimmels te remmen. Het wordt veel gebruikt in frisdranken, vruchtensappen en siropen.
  • Zwaveldioxide: Zwaveldioxide is een conserveermiddel dat vaak wordt gebruikt om gedroogd fruit en groenten te bewaren. Het helpt bacteriën te doden en de groei van schimmels te remmen.
  • Sorbinezuur: Sorbinezuur is een conserveermiddel dat vaak wordt gebruikt om een ​​breed scala aan voedingsmiddelen te bewaren, waaronder kaas, gebak en voedingsmiddelen met een hoog vochtgehalte.

De voordelen van conserveringsmiddelen

Conserveermiddelen zijn nuttig bij het conserveren en verlengen van voedsel houdbaarheid. Ze kunnen ook helpen bij het voorkomen van door voedsel overgedragen ziekten veroorzaakt door bacteriën en andere micro-organismen. Een goed begrip en gebruik van conserveringsmiddelen kan ertoe bijdragen dat voedsel wordt bereid en geconserveerd volgens het vereiste veiligheidsniveau.

De verschillende technieken die worden gebruikt bij het bewaren van voedsel met chemicaliën

Er worden veel verschillende technieken gebruikt om voedsel met chemicaliën te conserveren. Enkele van de meest voorkomende technieken zijn:

  • Remmen van de groei van micro-organismen: Conserveermiddelen zoals natriumbenzoaat en sorbinezuur worden vaak gebruikt om de groei van bacteriën en schimmels te remmen.
  • Vocht verminderen: Conserveermiddelen zoals zwaveldioxide en calciumpropionaat worden vaak gebruikt om vocht te verminderen en de groei van micro-organismen te vertragen.
  • Verlaging van de oxidatiesnelheid: conserveermiddelen zoals butylhydroxytolueen (BHT) en tert-butylhydrochinon (TBHQ) worden vaak gebruikt om de oxidatiesnelheid te verlagen en bederf te voorkomen.

Veelgestelde Vragen / FAQ

  • Wat is het verschil tussen natuurlijke en synthetische conserveermiddelen?
  • Zijn conserveermiddelen veilig om te consumeren?
  • Wat zijn de meest gebruikte conserveringsmiddelen?
  • Hoe werken conserveermiddelen om voedsel te bewaren?
  • Kunnen conserveermiddelen bij sommige mensen bijwerkingen veroorzaken?

Het belang van het begrijpen van het hoofddoel van methoden voor het bewaren van voedsel

Het primaire doel van elke methode voor het bewaren van voedsel is om voedselbederf te voorkomen totdat het kan worden geconsumeerd. Dit dient ter bescherming van de voedselvoorziening en draagt ​​bij aan de algehele voedselzekerheid. Methoden voor het bewaren van voedsel zijn ontworpen om de houdbaarheid van voedselproducten te verbeteren en ervoor te zorgen dat er het hele jaar door een grote verscheidenheid aan voedsel beschikbaar is.

Welke factoren zijn van invloed op het bewaren van voedsel?

Verschillende factoren kunnen de conservering van voedsel beïnvloeden, waaronder:

  • Het soort voedsel dat wordt bewaard
  • De toegepaste conserveringsmethode
  • Het interne watergehalte van het voedsel
  • De aanwezigheid van actieve stoffen in het voedsel die bederf kunnen veroorzaken
  • De netheid van de keuken en verwerkingsruimte
  • De bewaarcondities van het eindproduct

Wat zijn enkele veelgemaakte fouten bij het bewaren van voedsel?

Ondanks de lange geschiedenis en routinematige praktijk van het bewaren van voedsel, zijn er nog steeds enkele veelvoorkomende fouten die het eindproduct kunnen beïnvloeden. Deze omvatten:

  • Apparatuur en werkoppervlakken niet goed schoonmaken en ontsmetten
  • Het niet volgen van de juiste verwerkingstijden en temperaturen voor het inblikken
  • Bewaar ingeblikt of gedroogd voedsel niet goed op een koele, droge plaats
  • Gebruik van zuurarm voedsel in een waterbadkan in plaats van een drukkan, wat kan leiden tot botulisme
  • De potentiële biologische veranderingen die kunnen optreden tijdens het conserveringsproces niet volledig begrijpen

Wat zijn enkele belangrijke ingrediënten en verbindingen die worden gebruikt bij het bewaren van voedsel?

Verschillende belangrijke ingrediënten en verbindingen worden gebruikt bij het bewaren van voedsel, waaronder:

  • Zout: Wordt gebruikt om vocht aan te trekken en bederf te voorkomen
  • Azijn: gebruikt bij het beitsen om de pH te verlagen en bacteriegroei te voorkomen
  • Suiker: Gebruikt in jam en gelei om een ​​suikerrijke omgeving te creëren die de groei van bacteriën remt
  • Nitrieten en nitraten: Gebruikt bij het pekelen van vlees om bacteriegroei te voorkomen en de smaak te verbeteren
  • Sulfieten: Gebruikt in gedroogd fruit en wijnen om bruin worden en bederf te voorkomen

Wat zijn enkele moderne methoden voor het bewaren van voedsel?

Naast de oude methoden om voedsel te bewaren, zijn er ook moderne methoden die de laatste jaren populair zijn geworden. Deze omvatten:

  • Hogedrukverwerking: hierbij wordt hoge druk gebruikt om bacteriën te doden en de houdbaarheid te verlengen.
  • Verpakking met gemodificeerde atmosfeer: Dit houdt in dat de atmosfeer rond het voedsel wordt veranderd om bederf te vertragen.
  • Bestraling: Dit houdt in dat voedsel wordt blootgesteld aan ioniserende straling om bacteriën te doden en de houdbaarheid te verlengen.

Ondanks de beschikbaarheid van deze moderne methoden, worden traditionele methoden voor het bewaren van voedsel nog steeds veel gebruikt en bieden ze unieke voordelen, afhankelijk van het soort voedsel dat wordt bewaard.

Factoren die van invloed zijn op de conservering van voedsel

Water is een sleutelelement bij het bewaren van voedsel. Het watergehalte in voedsel beïnvloedt de conserveringsmethode die kan worden toegepast. Sommige conserveringsmethoden vereisen de verwijdering van overtollig water, terwijl andere de aanwezigheid van water vereisen. Voorbeelden van conserveringsmethoden waarvoor water nodig is, zijn inblikken, bevriezing, en drogen.

Temperatuur zone(s)

Temperatuur is een andere belangrijke factor die van invloed is op het bewaren van voedsel. De meeste conserveringsmethoden vereisen een lage temperatuur om de groei van bacteriën en andere biologische agentia die voedselbederf kunnen veroorzaken, te voorkomen. Sommige conserveringsmethoden, zoals koken, vereisen echter hoge temperaturen om schadelijke bacteriën te vernietigen.

zuurheid

De pH-waarde van voedsel is een andere factor die van invloed is op de bewaring. Levensmiddelen met een hoge zuurgraad, zoals augurken en zuurkool, zijn langer houdbaar dan levensmiddelen met een lage zuurgraad.

Redox-potentieel

Het redoxpotentiaal (Eh) van voedsel verwijst naar de aanwezigheid van oxidatie- en reductiemiddelen. Deze factor is van invloed op het eindproduct van het bewaren van voedsel.

Methoden van conservering

Er is een breed scala aan conserveringsmethoden beschikbaar, elk ontworpen om specifieke factoren aan te pakken die van invloed zijn op het bewaren van voedsel. Enkele veelgebruikte methoden zijn inblikken, invriezen, drogen en het gebruik van conserveermiddelen.

Soorten voedingsmiddelen

Verschillende soorten voedsel vereisen verschillende conserveringsmethoden. Fruit en groenten worden bijvoorbeeld vaak gedroogd of ingeblikt, terwijl vleesproducten gewoonlijk worden ingevroren of ingeblikt genezen.

Containers en schoonmaak

Het type container dat wordt gebruikt om geconserveerd voedsel op te slaan, kan het conserveringsproces aanzienlijk beïnvloeden. Schone containers zijn nodig om de groei van bacteriën en andere micro-organismen te voorkomen.

Veelgemaakte fouten die u moet vermijden bij het bewaren van voedsel

Een van de meest gemaakte fouten bij het bewaren van voedsel is het niet goed schoonmaken en omgaan met de materialen die in het proces worden gebruikt. Dit kan resulteren in de aanwezigheid van biologische verontreinigingen die de veiligheid en kwaliteit van het eindproduct kunnen beïnvloeden. Om dit te voorkomen, is het essentieel om de juiste reinigings- en behandelingsprocedures te volgen, inclusief het inspecteren van containers op barsten of beschadigingen, het grondig wassen van de handen voordat voedsel wordt aangeraakt en het gebruik van schone gebruiksvoorwerpen en apparatuur.

Het niet volgen van de juiste conserveringsmethoden

Verschillende soorten voedsel vereisen verschillende conserveringsmethoden en het niet volgen van de juiste methode kan de kwaliteit en veiligheid van het eindproduct aanzienlijk beïnvloeden. Drogen is bijvoorbeeld een veelgebruikte methode om producten te bewaren, maar is mogelijk niet geschikt voor alle soorten voedsel. Sommige voedingsmiddelen moeten mogelijk worden ingevroren of ingeblikt om bederf te voorkomen en hun versheid te behouden. Het is essentieel om de unieke bewaarbehoeften van elk type voedsel te begrijpen en de juiste methode te volgen om het gewenste doel te bereiken.

Het belang van consistente verwerking negeren

Consistentie is de sleutel als het gaat om het bewaren van voedsel. Het niet handhaven van een consistente verwerking kan leiden tot veranderingen in de inhoud van het product, wat de kwaliteit en veiligheid kan aantasten. Zo kan overtollig water in ingeblikte producten bederf veroorzaken, terwijl onvoldoende droging kan leiden tot de groei van bacteriën en schimmels. Het is essentieel om een ​​routine te volgen en consistentie te behouden in het conserveringsproces om de veiligheid en kwaliteit van het eindproduct te waarborgen.

Geen aandacht schenken aan opslag en datums

Een goede opslag en etikettering zijn cruciaal als het gaat om het bewaren van voedsel. Het niet correct opslaan van producten of het niet labelen met de juiste datums kan leiden tot bederf en potentiële gezondheidsrisico's. Het is essentieel om geconserveerde producten in schone, luchtdichte containers te bewaren en ze te labelen met de productiedatum. Vergeet niet om de producten regelmatig te inspecteren en alle producten die tekenen van bederf of schade vertonen weg te gooien.

Chemische middelen verkeerd gebruiken

Hoewel chemicaliën kunnen worden gebruikt om de kwaliteit en houdbaarheid van geconserveerde voedingsmiddelen te verbeteren, moeten ze correct worden gebruikt. Het gebruik van te veel of te weinig van een bepaalde chemische stof kan leiden tot bederf van het product of andere gezondheidsrisico's veroorzaken. Het is essentieel om de instructies zorgvuldig te volgen en alleen de aanbevolen hoeveelheid chemicaliën te gebruiken om het gewenste resultaat te bereiken.

Veelgestelde vragen over voedselconservering

Natuurlijke methoden voor het bewaren van voedsel omvatten het belemmeren van de groei van ongewenste organismen door middel van processen zoals verhitting, verlaging van de pH of bescherming van het voedsel met biologische ingrediënten zoals azijnzuur in azijn. Chemische methoden voor het bewaren van voedsel omvatten verbindingen zoals natriumnitraat of natriumbenzoaat die zich richten op specifieke micro-organismen en bederf voorkomen. Hoewel natuurlijke methoden over het algemeen als veiliger worden beschouwd, zijn ze mogelijk niet zo effectief in het verlengen van de houdbaarheid van voedingsmiddelen als chemische methoden.

Wat is de beste manier om voedsel in de vriezer te bewaren?

De beste methode om voedsel in de vriezer te bewaren, is door zoveel mogelijk lucht uit de verpakking te verwijderen om vriesbrand te voorkomen. Dit kan door middel van een vacuumsealer of door het voedsel stevig in plastic folie te wikkelen. Het is ook belangrijk om het voedsel te labelen met de datum waarop het is ingevroren en om het binnen een redelijke tijd te gebruiken.

Wat is het doel van het conserveren van voedsel door middel van conserven?

Het doel van inblikken is om voedsel te bewaren door lucht uit de container te verwijderen en een vacuümafdichting te creëren die de groei van micro-organismen voorkomt. Dit omvat het verhitten van het voedsel tot een hoge temperatuur om eventueel aanwezige bacteriën of sporen te doden en het vervolgens in een blik of pot te verzegelen. Het doel is om een ​​houdbaar product te creëren dat lange tijd kan worden bewaard zonder te bederven.

Wat is de rol van zout bij het bewaren van voedsel?

Zout is een opmerkelijk ingrediënt in veel conserveringsmethoden, omdat het de groei van micro-organismen belemmert door water uit hun cellen te halen. Dit vermindert de wateractiviteit in het voedsel, waardoor het minder gastvrij wordt voor bacteriën en andere organismen die bederf veroorzaken. Zout kan worden gebruikt bij het genezen, roken, en beitsen, onder andere methoden.

Wat is het verschil tussen het bewaren en verwerken van voedsel?

Het conserveren van voedsel heeft tot doel de voedingswaarde van het voedsel te behouden en tegelijkertijd de groei van micro-organismen die bederf veroorzaken te belemmeren. Het verwerken van voedsel daarentegen houdt in dat het voedsel op de een of andere manier wordt veranderd, zoals koken of bakken, om het smakelijker te maken of om een ​​nieuw product te creëren. Hoewel voor het bewaren en verwerken vergelijkbare technieken kunnen worden gebruikt, zijn de einddoelen verschillend.

Conclusie

Het bewaren van voedsel is dus een manier om voedsel langer te bewaren en te voorkomen dat het bederft. Er zijn veel verschillende methoden, maar de meest gebruikelijke zijn drogen, invriezen, inblikken en fermenteren. 

Dus nu weet je hoe je voedsel moet bewaren en kun je deze kennis gebruiken om je voedselvoorraad vers en eetklaar te houden.

Joost Nusselder, de oprichter van Lakeside Smokers, is contentmarketeer, vader en houdt ervan om nieuwe gerechten uit te proberen met BBQ-roken (& Japans eten!) als hart van zijn passie, en samen met zijn team maakt hij sindsdien diepgaande blogartikelen. 2016 om trouwe lezers te helpen met recepten en kooktips.